جمعه سیاه یا Black Friday در اصل چه روزی است؟

Black Friday یا همان جمعه سیاه روزی است که در فرهنگ کشور آمریکا بسیار مخصوص محسوب می‌شود. بیایید این روز را که در سال‌های اخیر، در اثرِ جهانی‌‌ سازی و تجارتِ الکترونیک بیش‌تر از قبل مورد توجه قرار گرفته را بهتر بشناسیم.

به چه روزی بلک فرایدی گفته می‌شود؟

Black Friday یا جمعه سیاه هر ساله به 1 روز پس از تاریخِ جشن شکرگزاری در آمریکا گفته می‌شود. روز شکرگزاری یا جشنِ شکرگزاری، جشن و تعطیلاتی رسمی در آمریکا است که در آخرین پنجشنبه‌ ماه نوامبر برگزار می‌شود؛ به همین دلیل، تاریخ بلک فرایدی یا روز شکرگزاری هرسال با سال قبل متفاوت است. در مثال، تاریخِ شکرگزاری در سال‌های 2019 تا 2022، به‌ترتیب 29، 27، 26 و 25 ماهِ نوامبر است.

فرهنگِ بلک فرایدی و تولّد ۶۸ سالگی‌ بلک فرایدی

تاریخ بلک فرایدی 2020 در کشورِ ما، 7 آذر 1399 می‌باشد. اولین روز بعدِ جشن شکرگزاری، در فرهنگِ کشور آمریکا به‌ روز شروعِ فصلِ خرید کریسمس شناخته شده است. این فرهنگ آمریکایی از سال 1952 شروع شد؛ امّا استفاده از نام Black Friday (بلک فرایدی) برای روز یاد شده از دهه‌های اخیر به ‌شهرت فراوان رسید. در روز Black Friday، بسیاری از فروشگاه‌ها در تمامِ آمریکا محصولات و کالاهای خود را با تخفیف‌های بسیار زیاد و بالا به فروش می‌رسانند و زودتر از روزهای عادی فروشگاه را باز می‌کنند و حتی برخی اوقات، فروشگاه‌های پرفروش از ساعت‌های پایانی روز شکرگزاری آماده‌ی خدمت‌رسانی به مشتریان هستند. تمایل بالای مردم به خرید در Black Friday باعث شده تا برخی از ایالت‌های آمریکا همچون ایالتِ کالیفرنیا، روز پس از شکرگزاری را هم به فهرست تعطیلات رسمی خود اضافه کنند.

تاریخچه‌ی روزِ جمعه سیاه یا Black Friday

سابقه‌ی جمعه سیاه Black Friday به تعریفی دیگر یعنی بزرگ‌ترین روز حراج در دنیا، به قرن بیستم بازمی‌گردد؛ ولی اصطلاح Black Friday حتی به قرن نوزدهم نیز می‌رسد. کلمه‌ی « Black یا مشکی و سیاه» در فرهنگ‌های زیادی برای شرح مصیبت و بلا استفاده می‌شود. در فرهنگ آمریکایی نیز، این اصطلاح برای روزهایی استفاده می‌شود که مصیبت‌های عمومی رخ داده بودند. اولین ‌بار در سال 1869، عبارتِ Black Friday برای روزی به‌کار گرفته شد که بازار طلا در ایالات متحده به‌‌دلیل سوءاستفاده‌ی چند معامله‌گر، با نگرانی و ترس شدید سرمایه‌گذاران روبه‌رو شد.

اولین‌باری که Black Friday برای روز پس از جشن شکرگزاری به‌کار رفت، در مقاله‌ای در سال 1951 و ژورنال Factpry Management and Maintenance می‌باشد. همین ژورنال برای بارِ دیگر این عبارت را در نوامبر سالِ 1952 به‌کار برد و این‌بار هم اصطلاح Black Friday ربطی به خرید و حراج نداشت. در اصل، تعداد زیادی از کارگران در آن سال‌ها، به بهانه‌ی مریضی و بیماری از رفتن به کارخانه پس از یک روز تعطیل رسمی خودداری می‌کردند. آن‌ها با استفاده از این کار، تعطیلی معادل 4 روز برای خود مهیا می‌کردند.

در آن دوران بود که اصطلاحِ جمعه سیاه یا Black Friday را پلیس فیلادلفیا و راچستر هم استفاده کرد. ترافیکی که با شروع فصل خرید کریسمس در خیابان‌ها ایجاد می‌شد، حکم مصیبت را برای نیروی پلیس داشت که به استفاده از اصطلاح جمعه سیاه و شنبه سیاه منجر شد. پس از مدتی که مدیریت ترافیک آسان‌تر شد، کارشناسان روابط‌عمومی عبارت‌هایی را همانند Big Friday و Big Saturday را برای روزها پیشنهاد کردند که البته با استقبال چندانی از مردم رو به رو نشد.

استفاده از عبارتِ Black Friday اولین بار در آمریکا!

در دهه‌های بعدتر از آن اتفاق، کم کم استفاده کردن از اصطلاح Black Friday به‌عنوان شلوغ‌ترین روز فروش در آمریکا افزایش یافت.

رسانه‌‌هایی همانند نیویورک‌ تایمز و فیلادلفیااینکوایر، در دهه‌های 1970 و 1980 با تبلیغاتِ خود شهرت Black Friday را افزایش دادند. در ابتدای دهه‌ی 1980، فروشندگان تعریف‌ِ جالبی برای جمعه سیاه ارائه کردند. فروشندگان ادعا می‌کردند در طی سال، از ماهِ ژانویه تا نوامبر، در ضرر مالی فعالیت می‌کنند و گزارششان همیشه با خسارت و ضرر همراه است و اولین روز فصل خرید کریسمس، برای آن‌ها حکم شروع دوران سود را دارد.

ممیزان مالیاتی و حسابرسانِ مالی از رنگ قرمز برای نشان‌دادن ضرر مالی فروشنده و رنگ سیاه برای نشان‌دادن سود استفاده می‌کردند. درنتیجه، Black Friday همان روزی بود که رنگ گزارش درآمدی فروشگاه‌ها از قرمز به سیاه تغییر می‌کرد.

بابانوئل و ارتباط آن این‌بار با جمعه سیاه!

تاریخچه‌ی جمعه سیاه در فرهنگ آمریکا به رژه‌ی بابانوئل (Santa Claus Paade) هم مرتبط است. مردمِ آمریکا برای جشن‌گرفتن روز شکرگزاری، رژه‌هایی هم برگزار می‌کنند که بابانوئل در آخرِ رژه حرکت می‌کند. این حرکت آن‌ها یعنی بابانوئل به‌زودی می‌آید و آماده‌شدن مردمِ آمریکا برای مهم‌ترین تعطیلات پس از روز شکرگزاری را نشان می‌دهد. در قرن‌های 19 و 20، فروشگاه‌های بزرگی در آمریکا و کانادا از رژه‌های بابانوئل برای بازاریابی و تبلیغات خود بهره بردند و به‌نوعی پشتیبان مالی رژه هم بودند.

در نهایت این مراحل به مرورِ زمان ادامه پیدا کرد تا زمانی که اولین روز پس از جشن شکرگزاری، به‌عنوان اولین روز فصل خرید در آمریکای‌شمالی شهرت یافت. فرهنگ مردمِ آمریکا همیشه مخالف تبلیغات فصل خرید کریسمس پیش از جشن شکرگزاری بود. با پدیدآمدن Black Friday، فروشندگانِ کالا مجبور بودند تا تبلیغات خود را زودتر شروع کنند. این قبیل کارها زمانی با مخالفت مستقیم رئیس‌جمهور آمریکا نیز همراه شد. در نهایت در سال‌های اخیر و با رشد نفوذ تجارت الکترونیک در فرهنگ خریدِ مردم، سنت‌های قدیم نیز به‌مرورِ زمان فراموش شدند.

کمپین آمازون با نام Prime Day

در این باره، آمازون در ژوئیه‌ی سال 2015 روز تخفیفی را به ‌نامِ Prime Day برگزار کرد که تخفیف‌های بیشتری هم درمقایسه ‌با Black Friday ارائه می‌دارد. این روند در سال‌های بعد هم دامه داشت و حتی فروشگاه‌های بیشتری با غول تجارت الکترونیک همراه شدند که به وجود آمدن روز جدیدی به‌نام «جمعه سیاه ماه جولای (Black Friday in July)» منجر گردید.

این‌بار تولدِ روزی با نام پنجشنبه سیاه

فروشگاه‌های ایالت متحده با گذشت سال‌ها و افزایش تمایل مردم به خرید در جمعه سیاه،‌ تصمیم گرفتند فروشگاه‌های خود را در ساعت‌های ابتدایی روز باز کنند تا مشتریانشان با خیال راحت‌تر و آسوده‌تری خرید کنند. این روند باعث شد تا حتی زمانی اصطلاح «پنجشنبه سیاه» متولد شد؛ هرچند روند نام برده شده آنقدر ادامه‌دار نبود و تقریبا شکست خورد.

Black Friday این بار در ایران و سایرِ نقاطِ جهان

در سال‌های اخیر، تجارت الکترونیک و در صدر فعالان آن، آمازون غولِ خرده فروشی جهان نقش بسیار مهمی را در توسعه‌ی فرهنگ Black Friday یا جمعه سیاه ایفا کرده‌اند. تخفیف‌های عجیب و حتی باورنکردنی فروشگاه‌های آنلاین برای اجناسشان، به‌مرور خرید در جمعه سیاه را به فرهنگی بین‌المللی هم تبدیل کرد. این تأثیر و نفوذ فرهنگی تا به حدی رشد کرد که خرید در جمعه سیاه آمریکا آنقدر پیش رفت که به ایران هم رسید و در سال‌های اخیر، شاهد برگزاری جمعه سیاه ” Black Friday” در فروشگاه‌های اینترنتی کشورمان نیز هستیم.

کشورهای بزرگ جهان و روزِ حمعه سیاه

علاوه بر آمریکا، کشورهای فرانسه، هند، بریتانیا، کانادا، استرالیا سوئیس ، نیوزیلند، مکزیک، رومانی،‌ آلمان با رویدادهای جمعه سیاه بزرگ یا Black Friday شناخته می‌شوند. در این کشورها، مراسم ویژه‌ای برای Black Friday برگزار می‌شود و خرید تخفیف‌دار به فروشگاه‌های آنلاین محدود نیست؛ هرچند بسیاری از کاربران در کشورهای مذکور نیز امروزه خرید آنلاین در سرویس‌های مشهورِ آمازون و والمارت و دیگران را ترجیح می‌دهند.

ادامه مطلب: https://danotech.ir/what-day-is-black-friday/